Het 2013 themajaar herdenkt tegelijkertijd 80 jaar na het begin van het nazi regime (30 januari 1933) en 75 jaar na de november ‘progroms’ van 1938. Het Russische woord ‘progrom’ duidt op een georganiseerde aanval op de joodse bevolking. Men vernielde, zonder tussenkomst van de politie, of zelfs met medewerking van de autoriteiten, een joodse wijk of mishandelde of vermoorde de bewoners. Soms vond de overheid de progroms een goede uitlaatklep voor het volk, omdat het de aandacht van de slechte economische toestanden afleidde. Onvoorstelbaar!

Ik kom hierop omdat er op het Museumsinsel bij de Berliner Dom grote zuilen zijn geplaatst met portretten van ‘schrijvers, kunstenaars, cabaretiers en andere beeldbepalende inwoners van de stad die destijds door de nazi’s vervolgd werden’. Onder het motto ‘Zerstörte Vielfalt’ proberen de organisatoren Berlijn’s vroegere diversiteit weer voor het voetlicht te brengen. Hoewel er op meerdere plekken in de stad aandacht aan wordt geschonken, kun je niet om deze portretgalerij heen! Het Museumsinsel is een eiland in de rivier de Spree, midden in Berlijn, wat in 1999 door de UNESCO tot werelderfgoed is verklaard. Naast de Berliner Dom liggen er vijf musea op dit eiland. Alleen hier kun je al een dag zoet brengen. Echter, het weer is zonnig en er is nog zoveel (buiten) te ontdekken, dat we de musea maar laten voor wat ze zijn. Ik kan het niet vaak genoeg herhalen….we moeten beslist nog eens terug! 😀

Het onderwerp van vandaag is ‘statige stenen’ en daaraan is absoluut geen gebrek in deze bruisende stad. Veel gebouwen hebben ook leuke bijnamen. Waar denk je aan als je namen als ‘zwangere oester’ of ‘de lippenstift en de poederdoos’ hoort? Ik kan je alvast verklappen dat de werkelijkheid je gedachten zal overtreffen! De zwangere oester is de bijnaam van het Haus der Kulturen der Welt. De wat ingezakte vorm van het parabolische dak leverde deze bijzondere bijnaam op. Ik zie het er niet in, maar mogelijk moet ik de oester nog maar eens van wat dichterbij bekijken? De lippenstift en de poederdoos slaan op twee van de drie gebouwen van de Gedächtniskirche. De nieuwe kerk (ingewijd in 1961) bestaat uit drie afzonderlijke delen: een achthoekig hoofdgebouw, een 58 meter hoge, achthoekige toren (de lippenstift!) en een kleine kapel, Welke zou de poederdoos kunnen zijn? Wij ‘mogen’ het zelf niet beoordelen, want de kerk staat in de steigers en is compleet afgesloten. Gelukkig is de oude toren, temidden van deze nieuwe gebouwen, wel goed zichtbaar. Van deze 68 meter hoge toren ontbreekt de top en is daarmee één van de bekendste plaatjes van Berlijn. Overigens heeft de ruïnetoren zelf ook een toepasselijke bijnaam: der hohle Zahn, oftewel de holle kies. Hoe kom je erop.

We lopen ondertussen in het gebied rond de Kurfürstendamm, de grootste winkelboulevard in Berlijn. De Ku’damm moest een straat worden met de allure van de Champs Elysées en moest mooier en eleganter worden dan de historische winkelstraat ‘Unter den Linden’. Met een breedte van 53 meter en veel chicque winkels is dat uitstekend gelukt. Het klapstuk in deze buurt is KaDeWe of het Kaufhaus Des Westens. Toen de Muur er nog stond was dit het ‘uithangbord’ van het kapitalistische westen, nu ‘kun je er alles kopen wat je hartje begeert onder de slogan: in onze winkels is de klant koning en de koning is klant’. Wij ook, heel eventjes…… 😉

Ter gelegenheid van het 750 jarig bestaan van Berlijn (1987) werd in deze buurt het project Skulpturenboulevard Kurfürstendamm/Tauentzien gelanceerd. Zo staat er, vlak voor KaDeWe, een grote, omgekeerde hoofdletter; een geraffineerd protest van oorlogsgevangen die met letters de woorden ‘Arbeit macht frei’ moesten maken.

Op de middenberm, waar ooit de trambaan lag, staat nu het enorme, uit chroom en nikkel bestaande, sculptuur ‘Berlin’. Het moest de deling van de stad symboliseren, maar vandaag de dag wordt het meer als een symbool van de hereniging gezien. Dat laatste is natuurlijk ook meer ‘passend’ in het Berlijn van nu. Overal in de stad kun je stukjes geschiedenis tegenkomen. IIn de vorm van teksten in het trottoir of bij de ingang naar de metro of in de vorm van enorme beelden zoals de Siegessäule of het Sowjetische Ehrenmal. De Siegessäule, in het groene hart van Berlijn, werd gebouwd als een overwinningszuil op diverse oorlogen. Omdat er tijdens de bouw nog meer overwinningen werden behaald, werd er later nog maar een bronzen beeld op de zuil geplaatst. Zo kom je wel je aan je indrukwekkende monumenten!

Tiergarten is voor de Berlijners als Central Park voor de New Yorkers. Tussen Potzdamer Platz het Regierungsviertel en de Brandenburger Tor ligt dit 3 km brede en 1 km diepe park als een groen eiland in het hart van de stad. De bondskanselier behoort tot de voorberechte groep wiens residentie zich aan de rand van het park bevindt. We zijn er niet helemaal over uit of ze nu woont in Schloss Bellevue of toch in Das Bundespräsidialamt? Beide ‘paleizen’ worden bewaakt en zijn beslist de moeite van het bewonen waard, compleet met een magnifiek uitzicht over de Spree en de Tiergarten. Dat alles midden in het centrum van een stad waar geschiedenis herontdekt en beschreven wordt!