Drenthepad: kaarten 26 & 27

Het zuiden van Nederland is inmiddels tot rampgebied uitgeroepen vanwege de enorme regenval en de gevolgen daarvan. Een lokale (Limburgse krant) zal later vandaag melden: ‘Zware regenval zorgde donderdag voor gigantische problemen in Zuid-Limburg. Donderdagavond hielden de buien na drie dagen eindelijk op, maar de overlast is nog steeds niet voorbij. Nu het Maaswater snel stijgt zetten steden en dorpen langs de rivier zich schrap.’ Het beschrijft een ongekende situatie die door de heftige beelden krachtig wordt onderschreven. Hoe anders is het in het noorden. Vandaag is het hier weliswaar iets minder droog en zonnig dan gisteren, maar voor ons is het toch uitstekend weer voor een vervolg stukje Drenthepad. We willen vandaag lopen van Eelderwolde naar landgoed De Braak en vervolgens door naar landgoed Vosbergen. Eelde-Paterswolde is ‘veur de riek’n’ zeiden ze vroeger al in Groningen. Geld dat in Groningen verdiend was, werd uitgegeven in Eelde en Paterswolde, waar in de 18e en 19e eeuw prachtige landgoederen en buitenverblijven werden gebouwd. We zijn benieuwd!

We hebben onze eerste stappen nog niet op het graspad langs het water gezet of de regen gaat over van een enkele drup naar een gestage miezer. We zien een een emmer aan een touw op de oever liggen met daarbij de vraag of de voorbijganger bij droogte de emmer wil vullen met water uit de sloot om de keileemplaatsen (kuilen in de grond) nat te houden. De huiszwaluwen in deze buurt hebben namelijk goede keileem nodig om hun nesten te bouwen. Gezien de plassen op ons pad is dit duidelijk niet nodig vandaag. Het geeft echter wel aan hoe er in dit gebied, we lopen nog steeds in De Onlanden, aandacht aan de natuur wordt geschonken. Ondertussen doet de regen er nog een schepje bovenop en voelt het inmiddels meer alsof we onder een grote douche staan.

Oei, hier moet, willen we de inhoud van de rugzak een beetje drooghouden, die oranje regenbescherming echt aan te pas komen. Ik lees dat lopen in de regen zo zijn voordelen heeft. Als eerste loop je bij regenweer in veel gezondere lucht. Vervuilende stoffen als koolstofdioxide lossen makkelijker op in water dan in (droge) lucht. Bovendien stijgt na een regenbui de (partiële) luchtdruk, wat weer zorgt voor extra zuurstof voor je spieren. Goed om te weten ;). Het schijnt dat echter vooral het psychologische effect lopen in de regen zo gezond maakt. Lopen in de regen wordt als rustgevend ervaren door de stilte (er zijn weinig mensen buiten) en het bijna hypnotiserende geluid van vallende druppels op de regenkleding. Hmmm, misschien moeten we langer in de regen wandelen om dit hypnose effect te waarderen? Op dit moment vind ik het vooral lastig dat mijn capuchon me belemmerd in mijn vrije uitzicht op mijn omgeving en neem ik mijn natte haren en beslagen bril maar voor lief om te kunnen genieten van de kleuren om me heen. Want dat is waar, de natuur ziet er inderdaad anders uit in de regen, alles glinstert meer en alle kleuren zijn intenser.

Na een kleine omweg, vanwege werkzaamheden aan de weg, bereiken we landgoed De Braak. Dit landgoed is in 1825 aangelegd door de bekende tuinarchitect Lucas Pieter Roodbaard. Hij heeft als één van de eersten in het begin van de 19e eeuw in het noorden tal van parken en buitenplaatsen in Engelse landschapsstijl aangelegd. Volgens kenners zijn ‘Roodbaardtuinen te herkennen aan een romantische stijl met ronde vormen en slingerpaadjes wat destijds vernieuwend was, want hoekige vormen waren meer gewoon voor tuinontwerpen’. Landgoed De Braak is een historische buitenplaats, hetgeen betekent dat het hier gaat om een monumentaal huis dat een onlosmakelijk geheel vormt met het omliggende park. Het geheel bestond al rond 1700 en was toen eigendom van luitenant ter Voet van Schelfhorst en zijn vrouw Fraulein von Braake. Het kan zijn dat de naam van het landgoed hierdoor verklaard kan worden, maar het kan ook zijn dat De Braak is afgeleid van ‘broek’, wat laag drassig land betekent.

Eind negentiende eeuw kwam het landgoed in bezit van de Groninger industrieel Jan Evert Scholten. Hij liet het landhuis afbreken en stelde het park open voor het publiek. Er moest destijds een toegangskaartje van 10 cent gekocht worden voor het landgoed. Daarvan ging 5 cent naar de armen in Paterswolde en 5 cent naar het ziekenhuis in Groningen.

Het is werkelijk genieten in dit park met allerlei bijzondere verrassingen. We lopen langs een meanderende rivier, langs vijvers die een belangrijke kraamkamers zijn voor padden, langs kronkelende paadjes, langs een doolhof en door een zogenaamd berceau, een pad met een koepel van haagbeuken. Dit stamt nog uit de tijd dat het mode was om vooral geen kleurtje door de zon te krijgen: de dames konden in de berceau mooi in de schaduw wandelen.

Ondertussen is de regen gestopt en schijnt er een waterig zonnetje. Via een groot hek verlaten we dit landgoed om aan de andere kant van de weg een nieuw landgoed te betreden, landgoed Vennebroek. Vennebroek is een landgoed van 17 hectare ten noorden van Paterswolde, grenzend aan het landgoed Friesche Veen. Volgens de site kun je hier ‘eindeloos wandelen door een prachtig parkbos, langs weilanden en majestueuze beuken- en eikenlanen’. In 1912 werd het landgoed gekocht door de Groninger koopman Pieter Arnold Camphuis, die een paar jaar eerder het landgoed Friesche Veen met het zich daar bevindende meertje had verworven en sindsdien vormen Vennebroek en Friesche Veen een eenheid. Weet je trouwens dat de naam Friescheveen waarschijnlijk te maken heeft met het feit dat de arbeiders voor de veenontginningen destijds uit Friesland kwamen? Zij werden aangetrokken omdat de plaatselijke bevolking niet ‘becwaem’ genoeg gevonden werd.

Tussen 1909 en 1910 werd aan de westzijde van het gebied een huis gebouwd, dat Huize Weltevreden werd genoemd, maar later ook wel bekend stond als ‘het Zusterhuis’ omdat er verpleegsters gehuisvest werden. Vanaf het huis loopt een betonnen steiger het meer in, zodat zwemmers niet over de modderige oever hoeven te lopen.

Vlak voor het huis zien we opeens een hert, wat zich tegoed doet aan de verse, jonge bladeren vlak langs de oever van het meer. Muisstil staan we te kijken en te genieten van dit onverwachte spektakel. Als het hert ons eindelijk opmerkt (aan haar gehoor mankeert niets!) en uit ons zicht verdwijnt, lopen wij verder over een smal pad totdat we een bankje ontdekken met fantastisch uitzicht over het meer.

Ideaal voor een reflectie momentje en om even door te praten over ‘Het Blik’, dat we zojuist gepasseerd zijn. Ook weer zo’n verhaal waarbij je verwonderd vraagt naar het hoe en waarom. Om Thomas van Aquino, een Italiaanse filosoof en theoloog, te citeren: ‘verwondering is het verlangen naar kennis.’

Het blijkt dat de oostoever van het meer tussen 1900 en 1907 werd gebruikt als vuilstort van de stad Groningen omdat de dijk verstevigd moest worden. De legakkers (smalle stroken land waarop de turf te drogen werd gezet) waren door de jaren heen begroeid met bomen, die langzamerhand veel te zwaar werden en daardoor omvielen, waardoor de wind vrij spel kreeg en de dijk werd bedreigd. Het stadsvuil uit de stad moest de dijk verstevigen. Met dit afval kwamen echter ook plantenresten mee uit de Groninger stadstuinen, waaruit de wat bijzondere begroeiing voor een natuurgebied is voortgekomen. Op de dijk in noordelijke richting groeien namelijk appelbomen, druiven, frambozen en aalbessen. Tussen de planten zijn zelfs nu nog potten, pannen en deksels te zien, vandaar dat de dijk ‘de blikwal’  of kortweg ‘Het Blik’ genoemd wordt.

Ondertussen zijn we aangekomen op de dijk, verlaten we dit landgoed en slaan we rechtsaf over een smal bruggetje om onze weg over een halfverharde zandweg tussen twee weilanden te vervolgen. In de verte zien we de, ons bekende, Witte Molen. Het huidige rijksmonument ‘De Witte Molen’ werd in 1892 gebouwd. Bij deze molen stroomt de Drentsche Aa onder het Noord Willemskanaal door. Hiermee is de oude beekloop hersteld en komt het water via de oude Aa in het Friesche Veen. We steken de oude Aa over en zien vrijwilligers druk bezig met het verwijderen van exoten (in dit geval: uitheemse planten die zich hier hebben gevestigd maar hier oorspronkelijk niet vandaan komen). Zwaar werk.

We zijn langzamerhand aangekomen bij ons eindpunt van vandaag: landgoed Vosbergen, opnieuw een onderdeel van de ‘landgoederengordel Eelde’. Hier begon het allemaal met het echtpaar Kraus-Groeneveld, dat in 1890 een boerderij en wat bos kocht. De boerderij werd in de loop van de tijd uitgebouwd tot de huidige villa en het landgoed tot zijn huidige omvang van 110 ha.  Dat het hier vochtig is, is goed te zien aan de vele uitbundig groeiende varens.

In dit gebied moeten zich onder andere een grafheuvel, een pinetum of naaldbomentuin met het graf van het echtpaar Kraus-Groeneveld en het Museum Vosbergen met oude muziekinstrumenten bevinden. In ons enthousiasme lopen we iets te ver door, de omgeving is hier werkelijk prachtig, waardoor we het museum al hebben ontdekt. De rest hopelijk tijdens onze volgende ontdekkingsreis door dit gebied ‘veur de riek’n?