Hanoi (zoals het in gewoon Nederlands wordt geschreven :)) bestaat al meer dan duizend jaar. Hanoi was de hoofdstad van Noord-Vietnam, maar sinds de hereniging (1976) is het de hoofdstad van het hele land. Al in 1010 na Christus stichtte keizer Ly Thai To zijn hoofdstad in het gebied wat nu Hanoi heet. Hij noemde zijn stad echter Thang Long (‘opstijgende draak’) omdat hij hier een gouden draak over de rivier had zien vliegen. Het was een wereld vol mythen en legendes of zou het de Chinese invloed zijn geweest? De naam Hanoi van tegenwoordig is qua betekenis een stuk minder betoverend, het betekent gewoon ‘de stad in de bocht van de rivier’, want de stad ligt nu eenmaal aan de Rode Rivier.

Kenmerkend voor Hanoi (de tweede stad van Vietnam met zo’n 6.5 miljoen inwoners) zijn de meren in en rond de stad. Het centrum ligt rond het Hoan Kiem meer, waar je ook de meeste bezienswaardigheden kunt vinden. Met deze eerste informatie rijden we naar ons onderkomen voor de komende dagen in de wijk ‘The Old Quarter’, het levendige handelscentrum van Hanoi, wat net boven het Hoan Kiem meer ligt. Het vakantiegevoel is inmiddels volop aanwezig!

Onderweg zien we onze eerste bezienswaardigheid, de mozaïekmuur van Hanoi. Een geweldig kunstproject van bijna 4 km lang als versiering van de betonnen dijk langs de Rode Rivier. Vietnamese kunstenaars hebben het geheel ontworpen en uitgevoerd in samenwerking met Vietnamese schoolkinderen en kunstenaars uit het buitenland. Het is het grootste mozaïek ter wereld geworden met onderwerpen uit de Vietnamese cultuur en haar geschiedenis. Het is jammer dat de weg er langs zo druk is en dat je het geheel niet wat beter (lees rustiger) kunt bekijken, want het resultaat lijkt me absoluut de moeite van een nadere bestudering waard.

Ons hotel ligt midden in een wirwar van nauwe straatjes. Volgens onze boekjes zijn deze straatjes nog net zo levendig als zeshonderd jaar geleden toen de diverse gilden delen van de straat opeisten om hun waar te verkopen. Hoewel er tegenwoordig niet altijd meer één product per straat verkocht wordt, zijn de straten nog wel vernoemd naar de producten die er vroeger verhandeld werden: de papierstraat, de schoenstraat of zoals ‘onze straat’ de baksteen straat (Ngo Gach Str). We hebben meteen zin om op onderzoek uit te gaan! We hebben anderhalve dag om zoveel mogelijk van deze stad te ontdekken, maar waar te beginnen? Na rijp beraad maken we een lijstje, waarop in elk geval staan: het Mausoleum van Ho Chi Minh, de Bach Ma tempel, het Hoa Lo Prison Museum, de Tempel van de Literatuur en het waterpoppentheater. Voeg het lopen en het verkennen van onze directe omgeving daarbij en we komen vast nog tijd tekort. 🙂 Misschien hebben we nog tijd voor een blikje in ‘The French Quarter’?

De ‘Mach Ba Temple’ of de tempel van het witte paard ligt vlak bij ons hotel. Het is één van vier tempels die Hanoi in alle windrichtingen beschermen. Deze oostelijke tempel dateert uit 1010, het jaar waarin Hanoi werd gesticht en is daarmee het oudste gebouw in deze wijk. De tempel is vernoemd naar het legendarische witte paard dat de keizer van destijds liet zien hoe hij de muren van de stad moest plaatsen en bouwen.

Alles lijkt hier te verwijzen naar prachtige verhalen en oude legendes die nog steeds in ere worden gehouden. Het grote Hoan Kiem meer maakte ooit deel uit van de Rode Rivier, maar na 1490 veranderde de loop van de rivier en bleef dit deel over. De oorspronkelijke naam ‘Groen Water’ werd veranderd in ‘Meer van het Teruggegeven Zwaard’ (Hoan Kiem) toen een reuzenschildpad in de 15e eeuw het zwaard terugvroeg waarmee de toenmalige keizer de Chinese bezetters had verdreven. De schildpad wordt, naast de feniks, de draak en de ‘leeuwhond’, nog steeds gezien als een heilig wezen. Hier worden sprookjes geschreven!!

Een ander evenement is het ‘water puppet theater’; een duizend jaar oude Vietnamese traditie voortgekomen uit de verbouw van natte rijst in de delta van de Rode Rivier. Tijdens de overstromingen van hun velden zagen de rijstboeren hun veld als een potentieel toneel of misschien was het wel een andere vorm van inkomen? In elk geval staan de toneelspelers tot hun middel in troebel water terwijl ze met een systeem van katrollen en lange bamboepijpen hun poppen een eind verderop kunnen bewegen. Het lijkt dus alsof de poppen hun capriolen geheel zelfstandig op het water uithalen. De verhalen vinden vaak hun oorsprong in de Vietnamese mythologie (zoals het zwaard verhaal en de vier heilige dieren). Daarnaast zijn er de ‘gewone’ vertelsels van opscheppers die in de maling worden genomen etc. Speciale lichteffecten en een live band completeren het geheel en maken het zeker de moeite waard om eens mee te maken.

Dit was het luchtiger werk, nu over naar de meer serieuze aangelegenheden. Het mausoleum wordt zeer serieus genomen. Een bezoekje aan Bac Ho (Oom Ho) kan alleen plaatsvinden in lange broek en zeer gedekte bovenkleding. Mijn wat wijde hals wordt al erg kritisch bekeken. De rij bezoekers op weg naar binnen is echter dermate lang dat de wachttijd wordt geschat op minimaal twee tot drie uur. Ondertussen is het al rond de 40 graden C, dus de beslissing om de glimp van oom Ho (gerespecteerde titel!!) te laten voor wat het is, is snel genomen. Via de achterdeur lopen we het grote plein op. Volgens ons gidsje een combinatie van het Rode Plein in Moskou en Tiananmen Square in Beijing. We zijn onder de indruk! Rechts van ons ligt het mausoleum, links de regeringsgebouwen. Nog steeds steken de ministers (bijna dagelijks!) voor of na een vergadering het plein over om respect te betonen aan hun vroegere leider. Ho Chi Minh wilde eigenlijk gecremeerd worden, waarna zijn as moest worden uitgestrooid op niet nader genoemde plaatsen (noord, zuid, midden) van het land. De heersende regering had echter andere ideeën en trok in het geheim naar Moskou om te informeren naar mogelijkheden tot balsemen. Zo is het gekomen en ik moet zeggen het is haast onvoorstelbaar dat er ruim 45 jaar na zijn dood (1969) nog steeds zulke rijen mensen onder toeziend oog van strenge soldaten bereid zijn uren te wachten om slechts een glimp op te vangen van ‘een kleine grijze man met plukkerige baard om daarna hun weg met betraande ogen te vervolgen.’ Zoiets kennen wij toch niet?!

De Hoa Lo Prison of Maison Centrale laat zien hoe de Fransen aan het eind van de 19e eeuw een heel dorp vernietigden om ruimte te maken voor een gevangenis voor zo’n 450 personen. Het was vooral bedoeld voor Vietnamese politieke gevangenen die voor onafhankelijkheid streden. Het bleek dat er hier in 1950 meer dan 2000 gevangenen vastzaten. Veelal vastgeketend aan banken met heel weinig ruimte voor wat beweging. De omstandigheden waren absoluut beroerd; marteling en de dood waren de enige vooruitzichten. Het is echter nooit een echt succesvolle gevangenis geweest. Honderden gevangenen wisten door de jaren heen te ontsnappen via het riool. Die mensen moeten wel enorm mager geweest zijn, want de gaten die wij zien lijken onmogelijk groot genoeg te zijn voor een dergelijke actie! Later hebben de Amerikaanse gevangenen, tijdens de Amerikaanse (Vietnam) oorlog, deze gevangenis ironisch het ‘Hanoi Hilton’ genoemd omdat de Noord Vietnamezen probeerden aan te tonen hoe goed de Amerikanen hier behandeld werden. De verhalen van de overlevenden zijn heel anders.

Tenslotte nog een paar woorden over de Tempel van de Literatuur. Deze tempel is gesticht in 1070 naar voorbeeld van een Confuciaanse tempel in China. Zes jaar later werd er de eerste universiteit van het land gevestigd; de ‘School voor de zonen van het land’. In eerste instantie vooral voor de zonen van de adel, later ook voor de zonen van de Mandarijnen en nog weer later voor alle geschikte kandidaten. De namen van alle studenten die tussen 1442 en 1779 afstudeerden zijn op 82 grote gedenkstenen gegraveerd die rusten op de rug van een schildpad. Hoe bijzonder is dat?

Als ik erop terug kijk wat hebben we dan veel gedaan in de korte tijd die we tot onze beschikking hadden. Natuurlijk hebben we behalve deze hoogtepunten nog vele anderen gezien, zoals de ambachtstraatjes, een traditioneel koopmanshuis, de woning van Ho Chi Minh, de bekende nachtmarkt in onze wijk en zelfs een impressie van de franse wijk met haar brede boulevards en koloniale huizen. Hanoi wordt één van de meest betoverende steden van zuidoost Azië genoemd. Waar of niet, wij hebben er genoten!

Nog een laatste citaat over het verkeer in Hanoi waar iedereen het altijd over heeft. ‘Omdat het verkeer nooit stopt, is het uiterst moeilijk om de overkant van de straat te bereiken. Maar het kan. Zoek een plekje op een hoek waar de voertuigen niet al te snel rijden. Wacht tot er relatief weinig verkeer passeert. Stap dan de weg op en loop rustig door. U zult zien dat motoren en auto’s om u heen rijden en dat u op wonderbaarlijke wijze heelhuids de overkant haalt.’ Heb je ooit zulk apart advies gekregen? Het werkt wel!!