Categorie: Zuid Afrika

Ondanks dat we al enorm veel bezienswaardigheden hebben ‘onderzocht’, zijn we nog niet toegekomen aan ‘die sentrum van Kaapstad’. De hoogste tijd om deze omissie te herstellen. We nemen daartoe de ‘hop on, hop off red line tour’ die ons o.a. naar Long Street, met de Company Gardens en Greenmarket, zal brengen, ons langs Bo-Kaap zal loodsen en ons zelfs een indruk zal geven van Camps Bay met haar prachtige strand en leuke restaurantjes. Natuurlijk kun je op vele andere punten op- of afstappen, maar je kunt nu eenmaal niet alles in één dag zien en het nog navertellen. 🙂 Let’s go!

We starten in het ons inmiddels welbekende Waterfront en horen onmiddellijk, via de onmisbare oortelefoontjes, verhalen in onze eigen taal. Zo wordt ons opgewekt verteld dat er in Kaapstad letterlijk en figuurlijk een andere wind waait. De zeewind uit het zuiden (soms zuidoostelijk dan weer zuidwestelijk) verjaagt zowel de smog als de ziektekiemen. De plaatselijke bewoners noemen de wind daarom de ‘Kaap-dokter’. Grappig! We horen ook dat een veelgebruikte bijnaam voor de stad zelf ‘Escape Town’ is, omdat het dagritme hier ‘gezapig en gemoedelijk’ is. Hier heeft men nog tijd voor een lunch van drie uur…… Tijd om eens te beoordelen of wij dat ook kunnen?

Wij verlaten onze dubbeldekker in Longstreet, een lange straat (vandaar de naam :)) met een aantal prachtige Victoriaanse panden. Het is de langste en bekendste (volgens sommigen de beruchtste) straat van Kaapstad. Overdag bruist het er van het leven en ’s avonds is het de uitgaansstraat van Kaapstad, waar je tot in de vroege uurtjes kunt feesten. De ideale plek voor onze test. Wij komen echter niet terecht in een gelegenheid aan Longstreet zelf, maar op het Greenmarket Square er net achter. Dit plein wordt gezien als één van de leukste pleinen van de stad en is tot nationaal monument verklaard. Het heeft al sinds de 18e eeuw een marktfunctie (in den beginne was het een platvorm voor de slavenhandel) en is daardoor de oudste openluchtmarkt van de stad. Later werd het een groenmarkt, waar boeren van buiten hun groenten en fruit konden verkopen (ook hier spreekt de naam boekdelen) en tegenwoordig is het een markt met vooral kleding, sieraden en lederwaren. Zoals wel wordt gezegd: Greenmarket vertegenwoordigd ‘the last little bit of Africa in an increasingly cosmopolitan centre.’ Omdat het plein omzoomd is met cafe’s en restaurantjes hebben wij hier volop keuze! Wij strijken neer bij het tegenwoordige Inn on the Square Hotel, waar eerder al eens is gelogeerd. ‘A trip down memory lane’. Net zoals het plein houdt ook dit hotel vast aan haar geschiedenis. Het is een replica van het Shell Mex House in Londen en is eveneens uitgeroepen tot nationaal erfgoed. Met een façade van meer dan een eeuw oud en een iconische klok (daterend uit 1891) die nog steeds de juiste tijd aangeeft, is het een prima locatie om de ‘hustle and bustle’ van het levendige plein te observeren. We nemen er dan ook onze tijd voor zowel onze ‘elevenses’ als voor een uitgebreide inventarisatie van alles wat het plein te bieden heeft.

Gewapend met de nodige (onmisbare) aankopen lopen we vanaf Greenmarket naar de Company’s Garden. Deze ‘Kompanjiestuin’ is in 1652 door Jan van Riebeeck aangelegd om de VOC schepen halverwege de route naar het verre oosten te bevoorraden met verse producten. Vroeger verbouwde men er o.a. kool, aardappelen, graan en kool, vandaag de dag is het een populair park waar inheemse en exotische bomen en struiken groeien.

Dwars door het park loopt de Government Avenue waarlangs prachtige oude eiken staan. Voor ons een genot om even te ontsnappen aan de warmte van de dag. We lopen langs de beelden van Cecil Rhodes en Jan Smuts en zien overal de bijna tamme grijze eekhoorns die door Cecil Rhodes vanuit Amerika in Zuid Afrika zijn geïntroduceerd. Een wereld van rust en groen midden in het hectische ‘sentrum’.

Terug bij ons opstappunt blijkt er een ‘bomb scare’ te zijn, waardoor het hele stuk straat inclusief onze halte is afgesloten. Er zit niks anders op dan naar de volgende halte aan de Buitengracht te lopen. Op deze manier lopen we vlak langs de meest kleurrijke, Islamitische wijk van Kaapstad, de Bo-Kaap. Tijdens de Apartheid was het verboden om kleurige kleding te dragen en om de afschaffing van apartheid te vieren besloten de bewoners om de huizen in zoveel mogelijk felle kleuren te schilderen. Traditiegetrouw schilderen mensen elk jaar na de Ramadan hun huis opnieuw, al dan niet in een andere kleur. Ons is afgeraden om op eigen houtje de wijk te gaan verkennen. Op zich heel jammer, want de wijk ziet er wel ontzettend vrolijk uit en mijn foto’s doen geen recht aan de uitbundige kleuren die we wel gezien hebben.

De dag begint al langzaam haar einde te naderen en we willen toch de hele tocht voltooien. We besluiten de rit af te maken zonder verder uit te stappen. Op deze manier ‘ervaren’ we toch nog even het strandgevoel. De stranden langs de 150 km lange kustlijn van het Kaaps Schiereiland zijn allemaal heel verschillend. Sowieso is er een duidelijke tweedeling. Je hebt de stranden aan de oostkant, langs False Bay, die beschermd zijn tegen de zuidoostelijke wind, maar de watertemperatuur is hier lager door de koude stroming. Het water bij de stranden aan de westkant, de Atlantische Oceaan, is wel vijf graden warmer, maar hier waait het steviger. Het is dus maar net wat je zoekt.

Camps Bay is een strand aan de westkant, waar zonaanbidders vooral heen gaan om te kijken en bekeken te worden, want de zee is hier dikwijls veel te koud om te zwemmen! Het is enorm populair, hetgeen geen wonder is, want het is dan ook een prachtig strand met vele leuke restaurantjes. Helaas voor ons is er gewoon geen tijd meer voor een nadere inspectie. Onze vakantie loopt ten einde, de tijd in Afrika is voorbij.

Over afscheid gesproken…… ik las dit typerende stukje van een anonieme bron:
‘Africa smiled a little when you left. ‘We know you,’ Africa said. ‘We have seen and watched you. We can learn to live without you, but we know we needn’t yet. You cannot leave Africa,’ Africa said. ‘We are always with you, inside your head. Our rivers run in currents in the swirl of your thumbprints; our drumbeats counting out your pulse; our coastline the silhouette of your soul.’ So Africa smiled a little, when you left. ‘We are in you,’ Africa said. ‘You have not left left us yet.’
Dit klopt helemaal, we zullen onze ervaringen, indrukken en belevenissen nog lang bij ons dragen.

Wanneer je op zoek gaat naar de bezienswaardigheden van Kaapstad en het Kaaps schiereiland kom je terecht bij een top tien (of een top zestien) met stuk voor stuk ‘aantreklikhede’. Naast de bekende Tafelberg en het Waterfront valt er dus nog heel wat interessants te ontdekken. Met het oog op de beschikbare tijd en onze verschillende logeeradresjes komen we uit op een heel divers lijstje met daarop Chapman’s Peak Drive voor de mooiste uitzichten, Boulders Beach inclusief de Afrikaanse pinguïns in Simon’s Town, Cape Point als meest zuidelijke puntje en de botanische tuinen van Kirstenbosch. Of we dit allemaal gaan redden?

We starten onze ontdekkingstocht vanuit Hout Bay, zo’n 20 kilometer ten zuiden van Kaapstad. De naam Houtbaai (baai met hout) is ooit gegeven door Jan van Riebeeck. In de begintijd van de VOC (1652) was er een grote behoefte aan hout voor het bouwen van schepen, de constructie van huizen en vele andere zaken. In de directe omgeving was geen hout beschikbaar (te weinig regen), maar aan de andere kant van een lage pas (Constantia Nek) bleek er juist hout in overvloed aanwezig te zijn. In zijn journaal vermeldt van Riebeeck: ‘de bossen zijn hier de beste van de wereld, met hout zo lang, dik en recht als men zich maar kan wensen.’ Tegenwoordig is er nog steeds bos, maar Houtbaai is vandaag de dag vooral aantrekkelijk vanwege haar beschutte ligging met bergen rondom en haar ‘uitgestrekte witte stranden en de azuurblauwe Atlantische Oceaan aan haar voeten.’ Het startpunt van ‘toeristische trekpleister nummer 1’ (:-D) begint eveneens in Houtbaai; de Chapman’s Peak route, die ook wel bekend staat als de mooiste negen kilometers van Zuid-Afrika en ‘a must’ voor elke fotograaf. Dat mogen wij dus niet missen! Rijdend over deze weg, met maar liefst 114 bochten, word je elke keer weer verrast door het landschap. Aan de ene kant de ongenaakbare bergen, aan de andere kant de blauwe oceaan die zo’n 600 meter lager ligt. Het is inderdaad volop genieten!

We vervolgen onze tocht naar Simon’s Town, een klein stadje aan de oostkant van het schiereiland met uitzicht op de False Bay. Het plaatsje werd oorspronkelijk Simon’s Vlek genoemd, naar Simon van der Stel, de Nederlandse gouverneur van de Kaapse Kolonie tussen 1677 en 1699. Van der Stel vond de locatie ideaal voor een haven, vooral voor schepen die tijdens de wintermaanden wilden binnenlopen of een tijdelijke verblijfplaats zochten. De meeste toeristen komen vooral naar Simon’s Town voor Boulders Beach, waar duizenden Afrikaanse pinguïns (ook wel Jackass pinguïns genoemd) samen leven. Over houten vlonders loop je dwars door hun leefgebied en kun je de dieren van heel dichtbij observeren, bestuderen en fotograferen. Een fantastisch gezicht. Er schijnen zo’n 3000 pinguïns te zijn, maar ze leven ook buiten het beschermde gebied en komen daardoor ook ‘gewoon’ op de stranden voor. Een advies is om daar ‘lekker met ze mee te waggelen de zee in om tussen hen in te zwemmen. Dat is immers weer eens wat anders dan rijden op een struisvogel of racen met een boot achter de nijlpaarden aan of ‘gamedriven’ met een landrover.’ Bestond de dag maar uit meer dan 24 uur ………

Door naar Cape Point oftewel Kaappunt, de zuidoostelijke punt van het Kaapse Schiereiland. Bartolomeu Dias (Portugees zeevaarder die als eerste Europeaan Kaap de Goede Hoop rondde) noemde deze punt ‘Cape of Storms’(1488); de ‘Punt’ werd met respect benaderd door veel daaropvolgende generaties zeelui. Overdag was het oriëntatiepunt voor navigatie, ’s nachts en met mist was het een dreiging geteisterd door wilde stormen en gevaarlijke rotsen, waardoor en waarop vele schepen zijn vergaan. De Vliegende Hollander, een spookschip met gescheurde zeilen en een gebroken mast, dat gedoemd was tot het einde der tijden voor Cape Point te blijven varen, heeft Wagner zelfs geïnspireerd tot het schrijven van een opera.

Wij gaan met de funiculaire naar boven om een goede indruk te krijgen van dit bekende stukje waar de wereld lijkt te eindigen. Hierboven en rond de vuurtoren in het bijzonder heb je een geweldig uitzicht over de steile rotswanden waar de oceaan stevig op ‘wanden van dit continent’ beukt. Ook nu roept het een uitroep van ontzag op en dan zijn wij er bij zeer gunstige omstandigheden: midden overdag met stralend en vooral rustig weer!

Vlot door naar alweer een volgend hoogtepunt. We spreken hier alleen maar in superlatieven, ‘dit ’n oortref die ander’.

De Kirstenbosch Botanical Gardens werden in 1913 aangelegd om alle Zuid-Afrikaanse flora en fauna te beschermen en aan een ieder te tonen. In de tuinen zijn meer dan vijfduizend plantensoorten bijeen gebracht. Al met al geeft ons boekje wel tien redenen om de tuinen te bezoeken, waarvan er in elk geval vier voor ons van toepassing zijn. Zo gaan we ‘net loop’ (gewoon wandelen), er is tenslotte een heleboel te zien en te bewonderen op 528 hectare grond. Een deel van de bittere amandelhaag, die Jan van Riebeeck liet aanplanten om de Kaapkolonie te beschermen tegen aanvallen van de Bosjesmannen, staat er nog steeds.

In de tuinen zijn verschillende kunstwerken te vinden (‘galery in die buitelug’); prachtige Afrikaanse beelden uit Zimbabwe die ons heel herkenbaar voorkomen.

We gaan ook ‘zwengelen’ over de Canopy Walk, een 130 meter lange loopbrug die in 2013 gebouwd werd om het 100-jarige bestaan van de tuinen te vieren. Deze ‘boomslang’ van staal en hout slingert zich door de bomen en hun kruinen naar een hoogte van twaalf meter. Zeker de moeite waard.

Tenslotte strijken we neer op het terras van Moyo (‘eet by Moyo’) voor de broodnodige rust en het hervinden van onze energie, want het is warm, extreem warm voor de tijd van het jaar, zo wordt ons verzekerd. Een heerlijke ‘virgin mojito’ of een ‘mosquito’ zoals ze dat hier noemen, doet precies dat! Terwijl we in de verte de eerste klanken horen van het bijna laatste openluchtconcert in de tuinen, genieten wij van zowel de drukte, als de wijdsheid, de natuur en de veelzijdigheid van onze omgeving. De aanbeveling ‘fynste plek om te geniet’ is dubbel en dwars verdiend. Doen!

Ter introductie een citaat: ‘De oudste stad van Afrika behoort tot de mooiste ter wereld. Schertsend wordt wel gezegd dat Kaapstad ‘Moederstad’ heet omdat alles hier negen maanden duurt. Een ironische, maar treffende beschrijving van de volksaard. Capetonians zijn relaxed, laid-back, zoals ze in het Engels zeggen.’ Kaapstad en omstreken wordt dan ook wel vergeleken met een enorme luie stoel, waarbij de Tafelberg de rugleuning vormt, de beide bergen ‘Leeukop’ en ‘Seinheuwel’ de armleuningen en de stad zelf is dan de royale zitting waarin (waarop?) je van alles kunt verwachten. Een mooie metafoor. 🙂

Het symbool van Kaapstad is zonder twijfel de Tafelberg, slechts 1.086 meter hoog, maar een absoluut icoon in de wereld. De berg van ongeveer drie kilometer breed heeft een kenmerkende platte bovenkant (vandaar de naam) en is beeldbepalend voor de omgeving. Het werd in 2012 daarom uitgeroepen tot één van de nieuwe natuurwonderen ter wereld. De bovenkant van de berg is regelmatig door wolken bedekt of gehuld in een dichte mist; er ligt dan als het ware een tafelkleed over de tafel.

Wij hebben echter een stralende dag uitgekozen en kunnen zonder problemen met de kabelbaan omhoog. Tijdens het stijgen (en dalen) draait de cabine eenmaal in de rondte wat alle passagiers een goed beeld geeft van de omgeving.

Mooie vergezichten over Kaapstad, de False Bay, Robbeneiland en natuurlijk een uitgebreide eerste impressie van het zogenaamde ‘fynbos’, een unieke vegetatie van kleine, veelal wat robuuste struiken, dat alleen in de Kaapstreek te vinden is. De Tafelberg met het omringende park kent alleen al meer dan vijftienhonderd soorten flora.

Wij zien helaas niet zoveel bloeiends meer en hebben zeker geen disa-orchidee (‘de trots van de Tafelberg’) kunnen ontdekken. Tijdens onze ‘Klipspringer Walk’ komen we echter wel ‘klipdassies’ tegen. Dit zijn ongeveer vijftig centimeter grote diertjes die lijken op bruine knaagdiertjes, maar die anatomisch meer verwant blijken te zijn aan de olifant. Raar maar waar.

De wandeling is prachtig. Het heldere weer laat ons tot ver rondom kijken en ondanks het feit dat wij beslist niet de enigen zijn op de berg, hebben we het gevoel aan een ontdekkingsreis deel te nemen. Het ene vergezicht is haast nog mooier en spectaculairder dan het andere.

Na al deze indrukken is het tijd voor een uitgebreide lunch en welke plek is daar beter geschikt voor dan het V&A Waterfront?

Het Victoria & Alfred Waterfront is het historische hart van Kaapstad’s haven. In 1860 werd, in opdracht van de Britse prins Alfred, begonnen met de bouw van de haven. Het eerste bassin werd naar hem vernoemd, het tweede naar zijn moeder, Koningin Victoria. De bouw was nodig omdat Tafelbaai eigenlijk geen natuurlijke haven was. In de zomer was dit geen probleem, maar in de winter hadden de stormen hier vrij spel, waardoor honderden schepen averij opliepen of volledig ten onder gingen. Het oorspronkelijke havendok is sindsdien voor een groot deel omgebouwd tot een toeristische trekpleister met een keur aan winkels en restaurants. Druk en gezellig of is Veel en Aantrekkelijk misschien beter in dit geval?

Hoe dan ook, naast (of ondanks) alle toeristen leggen vissersboten en plezierjachten nog steeds aan in de haven en worden er in het grote droogdok nog altijd schepen geschilderd en onderhouden, hetgeen een heerlijke mengelmoes aan indrukken geeft.

Terwijl wij genieten van onze lunch (de zeevruchten worden van harte aanbevolen :)), luisteren we ondertussen naar Afrikaanse klanken om ons heen. Een groepje donkere Afrikanen speelt op simpele instrumenten terwijl ze soepel enkele danspassen maken. Het swingt meteen! Het zit in de genen.

De bekendste bezienswaardigheid in de haven is wel de klokkentoren. Deze rode ‘Clocktower’ is gebouwd in Victoriaans gotische stijl. Oorspronkelijk was dit het kantoor van de havenmeester, maar na een restauratie in 1979 is het nu een nationaal monument. Op de begane grond bevindt zich een getijde mechanisme welke vroeger werd gebruikt om het waterniveau in de gaten te houden. Op de eerste verdieping zijn allemaal spiegels aangebracht, zodat de havenmeester vanuit een positie alle activiteiten in de gaten zou kunnen houden. Met de gedachte: ‘de wereld is als een spiegel: kijk er boos in en zij kijkt boos terug, glimlach en zij glimlacht ook?’ (Brits politicus en diplomaat)

Om ons heen zien we regelmatig kunst op straat. ‘Nobel Square’ is in deze de ‘top selfie locatie’. Op dit plein staan de bronzen beelden van vier bekende Nobelprijswinnaars, t.w. Nelson Mandela, Frederik de Klerk (kregen de Nobelprijs samen in 1993), aartsbisschop Desmond Tutu (1984) en Zoeloe voorman Albert Luthuli (1960). De beelden ‘are slightly larger than life, because the lives of the men portrayed were of epic proportions.’ Aan de voeten van de beelden is voor een ieder zijn favoriete quote gegraveerd. Zo zegt Tutu: ‘die mens is ’n mens deur ander mense’ en meldt Mandela: ‘never, never and never again shall it be that this beautiful land will experience the oppression of one by another’.

Om de beleving helemaal goed af te ronden besluiten we nog een boottoer door de haven te maken. Robbeneiland gaat aan onze neus voorbij vanwege de harde wind, maar binnen de haven durft de boot het nog wel aan (haha). Het is een veel groter complex dan wij oorspronkelijk dachten. Hier vinden we een grote visafslag, waar tot onze verrassing vele zeehonden rondzwemmen in de hoop wat lekkers te bemachtigen uit de spuigaten. Een enkeling heeft z’n buikje kennelijk al rond gegeten en gebruikt de dikke banden voor een ‘powernap’. Daar zijn wij langzamerhand ook wel aan toe, zoveel indrukken, zoveel ervaringen en nog steeds niet uitgekeken en dan hebben we de stad zelf nog niet eens bekeken!

 

We zijn beland midden in het wijnland van Zuid Afrika. Wist je dat de geschiedenis van de Afrikaanse wijnbouw is begonnen met de komst van Johan Anthoniszoon (Jan) van Riebeeck in 1652? Onze Jan had een privé vracht vervoerd op één van de VOC schepen en dat werd hem door zijn bazen zeer kwalijk genomen. Hij werd daarop min of meer weggepromoveerd naar de Kaap met de opdracht een verversingsstation te bouwen voor langskomende scheppen naar Indië. De Kaap, toen nog bewoond door verschillende Khoikhoi stammen (door de Nederlanders de Hottentotten genoemd vanwege de vele klikgeluiden in hun taal), was een wild, onherbergzaam gebied. In dit gebied legde van Riebeeck met zijn 90 kolonisten, onder wie acht vrouwen, tuinen aan om groente en fruit te verbouwen voor de bemanning van de VOC schepen die hier meestal enkele weken verbleven. Van Riebeeck had al snel in de gaten dat het klimaat hier ook uitermate geschikt was voor de verbouw van druiven en daarmee voor de wijnbouw. Hij vroeg de ‘Heeren XVII’, de hoofddirectie van de VOC, hem wijnstokken te sturen. Hoewel sceptisch werd er toch toestemming gegeven, mede vanwege het feit dat de Nederlanders aan boord van de eigen schepen bij bosjes aan scheurbuik stierven, terwijl de vloot van de wijnproducerende landen bijna geen sterfgevallen wisten te melden. Volgens van Riebeeck (naast koopman ook chirurgijn) kwam dat omdat de zeelui van de wijnlanden dagelijks een portie jonge rode wijn kregen en de Nederlanders niet.

De eerste wijnstokken werden in de ‘Company’s Garden’ (de huidige botanische tuin van Kaapstad) geplant temidden van de augurken en de tomaten. Volgens mijn informatie was dit slechts het begin, want ‘nog voor de eerste druiven werden geperst, was de wijn de gouverneur al naar het hoofd gestegen. Hij vroeg steeds meer stokken en zocht naarstig in ‘zijn’ kolonie naar nieuwe en betere plekken om ze te planten.’ Zoals ze zeggen: ‘the rest is history’. Toch duurde het nog veertig jaar voordat de wijnproductie echt een vlucht nam. Toen arriveerden er namelijk honderden gevluchte Franse hugenoten in Zuid Afrika, die kennis van de wijnbouw met zich meenamen.

Zij vestigden zich rond Franschhoek, een schilderachtig plaatsje verstopt achter de Groot Drakensteinbergen, waar de aandacht voor mooie wijnen en goed eten tot op de dag van vandaag bewaard is gebleven. Het kleine dorp kent maar liefst 36 restaurants en rond de 40 wijnboerderijen! In dit gebied vind je nog steeds veel wijnboerderijen met Franse of frans klinkende namen. Het Frans als taal heeft het niet overleefd. De Nederlanders hadden al een te grote stempel op het land gedrukt, vooral omdat het onderwijs werd gegeven in deze taal. Het Afrikaans van vandaag stamt af van het Nederlands en ondanks het feit dat er veel nieuwe woorden aan het Afrikaans zijn toegevoegd, is het redelijk te volgen. Voor ons nieuwe, grappige woorden zijn b.v. ‘bedorwe brokkie’ (verwend kind), ‘plaas’ (boerderij), ’verkleurmannetjie’ (kameleon) of ‘duikweg’ (tunnel). En dat is slechts het begin (haha).

Wij hebben geen tijd om de hele ‘wyn roete’ te rijden, bovendien is de oogst al voorbij, dus pikken we er een paar mooie hoogtepunten uit; naast Franschhoek ook Stellenbosch, Paarl en de ‘goue’ tip uit ons boekje: Babylonstoren. En passant wijken we uit naar Hermanus. Al zijn er dan geen walvissen in dit jaargetijde, het ligt wel prachtig aan de Atlantische kust.

Om met Stellenbosch te beginnen….. Stellenbosch (‘Eikestad’) is één van de oudste steden van Zuid Afrika. De plaats is genoemd naar Kaap gouverneur Simon van der Stel (van der Stels bosch) die in 1679 op deze vruchtbare grond een nederzetting stichtte. De authenticiteit van dit dorp met vele oude huizen in Kaap-Hollandse stijl is zeer goed bewaard gebleven.

De vele eiken zijn een overblijfsel van de grote behoefte aan eikenhout in de begintijd van de wijnboerderijen. De van oorsprong Europese wijnboeren waren namelijk gewend hun wijnvaten van eikenhout te maken. Doordat de eiken door het Zuid-Afrikaanse klimaat veel sneller groeiden dan in Europa, bleek het eikenhout al snel te sponzig en dus ongeschikt om wijnvaten van te maken. Nu zorgen ze vooral voor een welkome schaduw in de brandende zon!

We wandelen genietend door de Dorpsstraat en kunnen ‘Oom Samie Se Winkel’ natuurlijk niet links laten liggen. Deze victoriaanse winkel is al in 1904 geopend en weet zich, ondanks de opkomst en concurrentie van supermarkten en souvenirwinkels nog steeds te handhaven. Een heerlijke winkel van sinkel!

We kunnen Paarl ook niet overslaan, tenslotte wordt daar de favoriete wijn van sommigen onder ons (;-D) geproduceerd. Paarl was de derde stad op de Kaap die gesticht werd door de Hollanders. De naam komt van de karakteristieke berg waaraan het plaatsje ligt. De ronde top van de berg glinsterde na een regen bui als een parel in de zon, alhoewel de lokale bevolking er meer een schildpad in zag……..

We gaan iets drinken bij Babylonstoren, een historische boerderij uit 1692 die claimt een van de best behouden voorbeelden van ‘Cape Dutch farms’ te zijn. De boerderij heeft naast druiven ook een enorme tuin vol fruit, groenten, inheemse planten, bijen voor de bestuiving, eenden en kippen enz. enz.

Natuurlijk kan daarbij eigengemaakte ijsthee of een ‘Babylon health drink’ niet ontbreken. Nee, we gaan deze keer niet voor de een van de vele eigengemaakte wijnen. Onze tijd dringt en er valt nog zoveel te ontdekken 🙂

Tot slot nog een paar woorden over Spier, eveneens een wijnboerderij uit 1692 en ons onderkomen voor onze tijd hier. Spier heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan met de slogan: ‘sustainability is a long word for the short answer to most issues: thinking, with feeling’. Het terrein is groot en praktisch geheel zelf supporting. Achter het hotel ligt de boerderij waarvandaan alle verse ingrediënten voor een heerlijk diner in restaurant Eight komen.

Terwijl wij een blik werpen over de landerijen zien we in de verte wagonnetjes vol kippen langzaam over het land rijden. De kippen hebben volop de ruimte, de wagonnetjes zijn gedeeltelijk open aan de onderkant waardoor het land gelijkmatig bemest wordt. Inderdaad zelfvoorzienend.

Alles in ogenschouw nemend is het volop genieten in dit wijnland en hebben we bij lange na niet genoeg tijd om alles in ons op te nemen en te beleven. Redenen genoeg om terug te willen komen !!

Daar zijn we dan. Midden in Zuid Afrika, in een droog, ruig, savanne-achtig landschap, waar we eerder ‘wild’ verwachten dan uitgebreide velden ‘aartappelen’. Onze eerste poging om de aardappelvelden, en de Lanorma in het bijzonder, te ontdekken, lijkt dan ook meer op een safaritocht. Naast asfalt, ook lange ‘grondpaaie’ waar we geen mens tegenkomen.

De teller voor wat betreft de dieren staat inmiddels op: drie giraffen, twee neushoorns, heel veel struisvogels, twee zebra’s, veel impala’s en gemsbokken en één schildpad. Zonder echt op safari te zijn, krijgen we zo zeker een goede indruk 🙂

Waar zijn dan die aardappelvelden? Onderweg wel veel mais gezien. We horen later dat aardappelen ook maar een klein deel van de totale productie uitmaken, slechts 10%. De rest bestaat hier uit (veel) mais, katoen, ‘grondboontjies’ (pinda’s), koren, lucerne (alfalfa) en zonnebloemen. Ook wel logisch wanneer je je bedenkt dat er een enorm verschil bestaat in investeringen. Even ter vergelijking: voor het verbouwen van mais hoef je ‘maar’ 15 duizend rand per hectare te investeren tegen een opbrengst van ongeveer 20 duizend rand per hectare. Aardappelen daarentegen vraagt een investering van maar liefst 100 duizend rand per hectare en je hebt in een goed jaar ook zo’n 100 duizend rand per hectare opbrengst. Hoog risico, hoog rendement. Voor de duidelijkheid duizend rand is op dit moment ongeveer drieënzeventig euro.

De investeringen bestaan vooral uit de aanleg van ondergrondse buizen voor zowel water als elektriciteit om de enorme sproei-armen aan te sturen. Deze sproei-armen zijn het kenmerk van de velden hier in de omgeving. Gunstig gelegen in het gebied waar drie grote rivieren, de Oranje rivier, de Vaal en de Riet, stromen, is het gemakkelijk water te betrekken uit deze bronnen. Echter niet zonder een lang buizenstelsel, een zogenaamd ‘spilpunt’ , sproei-armen en een goede elektriciteitsvoorziening. Zuid Afrika draait, volgens onze informatiebron, op dieselolie. 🙂 Je kunt de armen naar believen uitbreiden, maar Ruben, ‘onze man’, meldt dat een lengte geschikt voor een veld met een doorsnee van 35 ha optimaal is, alhoewel 50 ha ook nog prima op deze manier besproeid kan worden. De armen draaien in 24 uur eenmaal het veld rond en geven zo’n 15 ml ‘regen’ rondom. Een magnifiek gezicht! Vanwege de sproei-armen zijn alle velden hier dus rond. Dat kan ook gemakkelijk, er is zoveel land beschikbaar.

Ruben is erg enthousiast dat wij hier zijn. De Lanorma was door zijn voorganger eigenlijk al afgeschreven omdat Mondial hier volop verbouwd wordt. Volgens Ruben is de Lanorma echter niet alleen ‘baie lekker’, hij (of is het een zij?) is ook goed bestand tegen droogte, tegen ‘rolblad’ (bladrollers) en kent hij een goede ‘skil fermheid en ’n goeie opbrengs’ van wel 60-80 ton per hectare. Allemaal redenen om in deze ‘moere’ (poters) te geloven. Zijn doorzettingsvermogen en vasthoudendheid staan gelijk aan die van de ons welbekende kweker :).

Ruben heeft besloten ons zoveel mogelijk te laten zien en uit te leggen van wat er zoal komt kijken bij de verbouw van aardappelen. Omdat er in Zuid Afrika niet genoeg genetisch materiaal aanwezig is, wordt er genetisch materiaal vanuit het buitenland geïmporteerd. GWK (hoofdkantoor in Douglas) heeft nauwe betrekkingen met Den Hartigh in Emmeloord en ongeveer zes jaar geleden zijn ze begonnen met de eerste Lanorma plantjes in de ‘genebank’. Alles wordt hier goed gecontroleerd op virussen en andere ziekten, voordat de plantjes door mogen naar het ‘snylab’, vanwaaruit ze verder doorstromen naar het ‘kweekhuisie’.

Het is heel bijzonder dat wij nu door rijen jonge Lanorma plantjes mogen lopen. GWK is begonnen met 50 ha en elk jaar daarna is de hoeveelheid min of meer verdubbeld, hetgeen neerkomt op een verbouw van maar liefst 1273 ‘hektaar’ in 2017. Het einde is nog niet in zicht, een aardappelras kan, volgens Ruben, wel 20 jaar meegaan voordat de opbrengst gaat afnemen. Dat belooft nog wat!

Ruben vertelt dat de aardappelen vanuit het kweekhuis worden uitgezet op aparte velden in negen verschillende districten om de kans op kruisbesmetting zo klein mogelijk te houden. Op deze manier worden de generaties (G) nul en G1 verbouwd. In de omgeving van Douglas verbouwen de verschillende ‘aartappelpoellede’ (boeren uit de aardappelpoel) Lanorma’s G3 en G4. De telling loopt door tot G8, waarna de het ‘tafelaartappels’ (consumptie aardappelen) worden. Met al deze informatie is het de hoogste tijd om de betreffende aardappel eens van wat dichterbij te bekijken!

We rijden langs grote boerderijen van gemiddeld zo’n 2000 ha groot. Sommige velden zijn nog maar net ontgonnen gezien de enorme hoeveelheid boomtakken, struiken (de bekende kameeldoornen en het ‘evenwaggenbossie’) en stenen rondom het veld. Je hebt echt het gevoel hier te pionieren!

De Lanorma velden staan er goed bij, volop in bloei, al is ‘die bloei hier baie minder’. De planten zijn laag, ze worden kunstmatig laag gehouden om de groei van de aardappelen te bevorderen. Dat lukt prima, want als Ruben een plant uit de grond werkt, blijken er 19 aardappelen aan te zitten.

Heel goed, want een gemiddelde van 15 – 20 aardappelen per plant moet eigenlijk wel gehaald worden. Een volgende test levert zelfs een top score van 22 aardappelen op. Super!

Tot besluit rijden we nog langs een ‘hereboer’ om de sorteerafdeling te aanschouwen. De werknemers zijn hier onder leiding van hun manager, de boel alvast aan het opknappen voor de aankomende oogst. Straks wordt hier met 120 man drie maanden lang, vijf dagen in de week gesorteerd. Eerst worden de ‘moere’ eruit gesorteerd, daarna worden alle ‘tafels’ gewassen en gedroogd om daarna op grootte, van klein, middel, groot tot extra groot, te worden gesorteerd. Dat is nog eens wat anders dan met z’n drieën maanden achter dezelfde sorteerband……

We hopen de Lanorma nog te kunnen proeven, maar de oogst van vorig jaar is al verdwenen en de oogst van dit jaar moet nog komen. Helaas, want zoals gezegd is deze mooie lichtgele aardappel uitgesproken lekker. Omdat ze zo vlezig is, is ze zeer geschikt voor friet, wat hier volop wordt geconsumeerd. Om dan toch nog een klein nadelig puntje weer te geven, de aardappel is te rond, waardoor er meer ‘rest afval’ is met het snijden. Aan de andere kant met zo’n goede opbrengst kun je wel wat lijden, toch?