Een zonovergoten weekend in de ‘good life capital’ met ‘historische panden, statige kerken, menukaarten vol smaaksensaties en terrassen vol gezelligheid’. Dit en meer wordt ons beloofd in ‘de ster onder de steden’ oftewel Maastricht. Maastricht, ooit gesticht door de Romeinen bij een doorwaadbare plaats in de rivier de Maas (Mosa Trajectum betekent doortocht door de Maas), wordt al tweeduizend jaar ononderbroken bewoond. We lezen verder dat de stad door haar mix van culturen, talen en smaken een stad is geworden van uitersten; van noord en zuid, van verleden en heden en van jong en oud. We gaan het beleven.

 Oud en nieuw (foto: RK)

We logeren in het Designhotel vlakbij het station in Wijck, dat wordt beschreven als het ‘upcoming’ stadsdeel van Maastricht. Deze wijk heeft een rijk ambachtelijk handelsverleden, hetgeen je terugziet in de speciaalzaken. De oude panden zijn ongeschikt voor grote ketens, vandaar veel knusse winkeltjes. Aangezien ik met manlief op pad ben, beperken we het winkelen tot een minimum. Ons plan is om heerlijk door de stad te dwalen, te genieten van de bezienswaardigheden onderweg en uiteraard te relaxen op zo’n bruisend terras.

Stad aan de Maas (foto: RK)

We lopen over de St. Servaasbrug de binnenstad in. Het Vrijthof mag natuurlijk niet ontbreken in onze ontdekkingstocht. Je gaat naar dit (beroemde) plein om te spotten en gespot te worden. Prominent zichtbaar, naast de vele cafe’s, zijn de Sint Servaasbasiliek en de ernaast gelegen Sint Janskerk met haar opvallende vuurrode toren.

De vuurrode toren (foto: RK)

De kerk en de schatkamer van de basiliek zijn de pronkstukken van de stad, waarbij de kostbaarste schat de ‘noodkist’ is met onder andere beenderen van de stadspatroon Sint Servaas. De populaire benaming ‘noodkist’ ontstond door het gebruik om het schrijn in tijd van nood in processie door de stad te dragen. De laatste keer gebeurde dat in 1991 aan het begin van de Golfoorlog. Deze noodkist is gemaakt rond 1170–1195 en wordt beschouwd als een hoogtepunt van Maaslandse edelsmeedkunst. De kern bestaat uit een eikenhouten kist die bekleed is met verguld koper en versierd met email en halfedelstenen. Deze uitzonderlijke reliekhouder bevat de resten van verschillende heilige bisschoppen, waaronder dus die van Servatius. Jammer genoeg is het dermate druk voor de ingang van de basiliek dat we dit hoogtepunt aan ons voorbij moeten laten gaan. Het intrigeert me echter wel wat voor man die stadspatroon van Maastricht nu eigenlijk is geweest. Sint Servatius is een echte heilige, daarover bestaat geen twijfel. Volgens de verhalen rust zijn lichaam inderdaad in Maastrichtse aarde en verricht hij vanuit zijn rustplaats wonderen. Denk aan de genezing van waanzinnigen, lammen en melaatsen. Maar…….dit is slechts een voorbode van zijn ‘aller-aller-indrukwekkendste mirakel’. Het verhaal gaat dat ergens in de negende eeuw de Saracenen (moslims) met een groot leger het Karolingische rijk (waartoe ook Maastricht behoorde) binnenvallen. De overmacht is zo groot dat het rijk van keizer Karel lijkt te worden overspoeld wat het einde zou betekenen van het katholicisme. De onwetende Saracenen hebben echter niet aan Maastrichts patroonheilige gedacht, want ze hebben hun beslissende aanval op 13 mei gepland, de feestdag van Sint-Servatius. ‘Zo kan een bloedig wonder geschieden dat de West-Europese christenheid redt. Op die heuglijke, heilige dag worden de moslimtroepen, die de horizon bij zonsopgang gitzwart hadden gekleurd, door Karels bescheiden troepenmacht tot op de allerlaatste heiden weggevaagd ‘als damp in de stralen van de zon’.’ Prachtig verhaal!

Homage to Humanity (foto: RK)

Aan het plein ligt ook Museum aan het Vrijthof waar een expositie te zien is van fotograaf Jimmy Nelson. Zijn expositie ‘Homage to Humanity’ toont een kleurrijke selectie portretten van inheemse volkeren die dreigen te verdwijnen. Volgens de toelichting bij de expositie reist Jimmy Nelson al gedurende heel zijn leven over de wereld om op de meest afgelegen plekken gemeenschappen te portretteren. Met zijn foto’s wil hij ons mensen bewust maken van onze culturele diversiteit en de mate waarin deze wordt bedreigd door technologie en globalisering. Prachtige foto’s hangen hier indrukwekkend groot aan de muren in de kleine, haast intieme zaaltjes. Wij hadden al eens eerder foto’s van hem gezien, maar om ze zo groot te zien met een begeleidende video en/of tekst over het ontstaan van de foto is absoluut de moeite waard.

Langs de stadsmuur (foto: internet)

Op verschillende plekken in de stad kom je restanten van de middeleeuwse stadsmuur tegen. In de 13e eeuw kreeg Maastricht stadsrechten en moest er een bijbehorende  stadsmuur gebouwd worden. Door de strategische ligging was de stad heel lang één van de belangrijkste vesting- en garnizoenssteden van noord-west Europa. Vandaag de dag is de oorspronkelijke rol van de vestingwerken natuurlijk niet meer van betekenis. Zij hebben nu ‘de aantrekkingskracht van historisch geladen monumenten, die het verzet tegen de vijand en de angst voor de naderende ondergang vertolken. Zij roepen de herinnering op aan de belegeringen, het verlies van have en goed en aan de vele naamloze gesneuvelden, die Maastricht moest betalen als tol voor zijn faam het Bolwerk der Nederlanden te zijn.’ Een rondleiding moet je dagen van te voren afspreken, dus wij nemen genoegen met de restanten die we al wandelend tegen komen.

Het is nog vroeg (foto: IK)

Terwijl we heerlijk op een terras genieten van de zon en koffie met vlaai (hoe kan het ook anders) zien we hoe een groep muzikanten zich voorbereidt op een concert in de openlucht. Ze willen eigenlijk hun optreden geven voor de deuren van de Basiliek Onze-Lieve Vrouwe Sterre der Zee, maar worden door ordehandhavers gesommeerd zich elders op te stellen. Dat wordt vlak voor ons, wij zitten eerste rang!

Sterre der Zee (foto: RK)

Het Onze Lieve Vrouwe plein, wat bekend staat als één van de gezelligste pleintjes van Maastricht, is grotendeels gevuld met terrassen. De panden aan het plein zijn dus ook vooral horeca gelegenheden met uiteraard de Onze Lieve Vrouwe kerk. Deze prachtige oude kerk (officieel: Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw-Tenhemelopneming) is één van de oudste kerken van Nederland. Hij stamt al uit de tiende eeuw, is een rijksmonument en behoort daarmee tot ons culturele erfgoed. Het is druk in de kerk en met name in de kapel waar het 15e eeuwse Mariabeeld, beter bekend als Sterre der Zee, staat. De oorsprong van deze naam komt van de heilige Hieronymus (één van de vier grote kerkvaders van het westen). Hij deelde de Hebreeuwse naam Maryam op in ‘Mar’ en ‘Yam’, wat in het Latijn neerkomt op ‘stilla maris’, hetgeen weer vertaald kan worden als ‘druppel der zee’. Dit werd verbasterd tot ‘stella maris’ oftewel ‘sterre der zee’. Grappig (voor ons) is om te ontdekken dat ook hier, net zoals in Thailand, gelovigen en ‘belangstellenden’ naast elkaar staan, ze lijken zich niet aan elkaar te storen. Een andere frappante vergelijking is dat ook hier het beeld wordt verkleed naar gelang het (kerkelijk) jaargetijde. Altijd in een wijde kegelvormige mantel, waarbij de oude, blauwe mantel door het jaar heen gedragen wordt, de nieuwe blauwe mantel uit 1951 bedoeld is voor plechtige feestdagen en de rode mantel speciaal tijdens de paastijd en langere feestdagen gedragen wordt. In de vastentijd en de advent draagt het beeld geen mantel en dan zijn ook de zijluiken van het retabel gesloten. Een retabel is een liturgisch schilder- of beeldhouwwerk, dat bedoeld is om op een altaar te plaatsen of aan de muur achter een altaar te bevestigen. Meestal bestaat een retabel uit meerdere panelen, al dan niet met scharnieren aan elkaar bevestigd.

Boekhandel Dominicanen (foto: internet)

Een andere kerk, de 700 jaar oude Dominicaner Kerk, herbergt tegenwoordig ‘the fairest bookshop of the world, a bookshop made in heaven’, aldus de Britse krant the Guardian. Wij zijn misschien niet objectief, maar vinden dat ‘Waanders in de Broeren’ (Zwolle) er beslist niet voor onder doet. Een mooie nieuwe bestemming voor zo’n oude kerk!

Jeu de boules (foto: RK)

Het is echt onmogelijk alle highlights en bijzonderheden (het waren er velen) hier te vermelden, maar zeker is zeker Maastricht is inderdaad een heerlijke stad en mogelijk zelfs dat stukje ‘buitenland’ in eigen land. Volop genieten, veel afwisseling en een heerlijke laat zomerse verrassing.

Proost (foto: RK)