Volgens velen is een bezoek aan het mysterieuze of magische Bagan het hoogtepunt van hun reis door Myanmar. Het is zeker bijzonder, helemaal wanneer je je bedenkt dat zoveel stoepas de tand des tijds hebben doorstaan. Bagan heeft nog steeds het grootste aantal boeddhistische tempels, stoepas en ruïnes ter wereld. Voor de Theravada Boeddhisten is het dan ook een bedevaartsoord. De stad is gebouwd in 849 op een oppervlakte van ruim 100 km2. De meeste tempels zijn tussen de 11e en de 13e eeuw gebouwd. In 1287 verlieten praktisch alle burgers de stad uit angst voor de komst van Kublai Khan en zijn Mongoolse leger. Mogelijk omdat de stad verlaten was, is er toen weinig schade aangebracht? De grote aardbevingen van 1975 en 2016 hebben veel meer teniet gedaan. Heel veel tempels zijn ingestort, missen hele stukken of hebben enorme scheuren opgelopen. Ondanks dat men wel bezig is met herstelwerkzaamheden, is dit vooral gericht op de grootste tempels.

Hertselwerkzaamheden – RK

Na de eerste aardbeving heeft de regering besloten dat de mensen die rondom de tempels woonden, gedwongen moesten verhuizen naar Nieuw Bagan ten zuiden van de tempels. Tegenwoordig wonen er nog maar een handjevol mensen in een verzameling aan hutjes tussen de tempels zelf in Oud Bagan. Veelal zijn dit de koetsiers van de paard en wagens (koetsjes) waarop toeristen kunnen rondrijden, want de afstanden zijn groot. Sinds de opening van de grenzen van Myanmar voor toerisme (1e toerist in 1987), neemt het aantal toeristen elk jaar gestaag toe. Om de tempels beter te beschermen tegen het gewicht en het eventuele vandalisme (bedoeld of onbedoeld) van de toenemende stroom belangstellenden zijn de meeste tempels alleen nog van de buitenzijde te bewonderen.

Koetsier – RK

Terwijl je zo rondkijkt waan je je haast in het land van Sheherazade, de vertelster van de verhalen uit duizend en een nacht. Niet iedere tempel heeft een naam, dat zou waarschijnlijk onbegonnen werk zijn, maar ze zijn wel allemaal voorzien van een eigen nummer en vaak van een eigen verhaal. Helaas voor ons is alles in het birmees en daardoor totaal onbegrijpelijk.

Het eigen verhaal – RK

Omdat we gisteren een aantal grote tempels hebben bezichtigd, kiezen we vandaag voor het overzicht, de veelomvattendheid en het dagelijks leven eromheen. Veel tempels lijken hetzelfde, maar zijn toch telkens net iets anders. Ik neem aan dat elke koning vroeger zijn eigen voorkeur had qua bouwstijl en decoraties. Je moet je onderscheiden, nietwaar?

Zomaar onderweg – RK

Om de tempels te bekijken moet je een algemene toegangskaart kopen voor K 25.000 (iets minder dan €20,00) die 5 dagen geldig is. Er wordt zelfs  een foto van je gemaakt, opdat je je kaart niet door kunt geven aan een ander. Hoewel er geschreven wordt dat de controles laks zijn en je gemakkelijk onder het niet kunnen tonen van je ticket uit kunt komen, worden wij echt overal staande gehouden en gecontroleerd. Kennelijk heeft men leergeld betaald.

De ballonnen bij zonsopgang – IK

We starten met de zonsopgang. Iets wat je gezien moet hebben. In het pikkedonker rijden we naar een heuvel in het land, naar later blijkt een ingestorte tempel, van waaruit we een mooi overzicht hebben van de wereld om ons heen. Het is stil, iedereen is in afwachting van. Gesprekken worden meestal op fluistertoon gevoerd om de magie van het moment niet tekort te doen. Er zijn zelfs mensen die een primusje hebben meegenomen waarop ze water koken voor een kop warme thee of koffie. Myanmar is een echt thee land, koffie is hier nog steeds een luxe product. Het hele gebeuren doet ons wat denken aan de Bromo taferelen in Indonesië, zij het dan minder grootschalig. Rond 6.00 uur begint de hemel langzaam rozig rood te kleuren en worden de vele pagodes steeds duidelijker zichtbaar. Er is echter nog geen luchtballon te zien en dat is toch het spektakel waarvoor iedereen vroeg z’n bed is uitgekomen. Een man naast mij wijst opeens naar groeiende bulten in de verte. Dat moeten de ballonnen zijn, ze worden klaargemaakt voor vertrek. Ook dichterbij zien we vuren hel oplichten op plekken waar hete lucht in de ballonnen wordt geblazen.

Groep groen gaat omhoog – RK

Het weer is goed, de ballonnen kunnen vandaag de lucht in. Net wanneer de zon rood aan de horizon verschijnt gaan de eerste ballonnen de lucht in. Een prachtig gezicht!! De zonsopgang duurt eigenlijk maar een half uur en in die tijd hebben meer dan twintig ballonnen hun weg naar boven gevonden. Dit is inderdaad volop genieten. Zo’n ballonvlucht is trouwens niet goedkoop, ik heb me laten vertellen dat je minstens $350 p.p. moet neertellen voor een rit van 45 minuten. Wij hadden het er niet voor over, maar ik kan me voorstellen dat deze wereld er van boven zien wel heel bijzonder uitziet. Het lijkt me dat deze ervaringen, hetzij op de grond, hetzij vanuit de lucht, de termen ‘magisch’ en ‘mysterieus’ in het leven hebben geroepen.

Verkoop van bellen – RK

Een latere rondrit door het gebied laat de diversiteit van de tempels goed zien. Bij de grote tempels zijn veel kraampjes met allerhande spulletjes te zien.

Thanaka stammetjes – IK

Uiteraard de souvenirs, maar ook de ‘thanaka’ stammetjes als zonbescherming en als verfraaiing en niet te vergeten de longhi’s in soorten en maten, zowel voor mannen als voor vrouwen. Ze worden hier nog veel gedragen. Leuk is dat de verkopers de vaak eeuwenoude bomen gebruiken om hun marionetten in te hangen en we zien zelfs een paar van de overal aanwezige waterkruiken aan een dikke tak hangen.

Waterkruiken in de boom – RK

Aarden waterkruiken vind je werkelijk overal langs de kant van de weg, vaak in een speciaal huisje of op een plank onder een dakje. De kruiken zijn gevuld met vers drinkwater, afgedekt met een schotel waar bovenop een drinkbeker staat. Dit water is voor  iedereen die er behoefte aan heeft. Waar het water vandaan komt en wie het water bijvult is mij niet duidelijk geworden, maar er wordt vast dankbaar gebruik van gemaakt. Dit is een warm, dorstig gebied, een gebied waar niet of nauwelijks regen valt met temperaturen tussen de 28 (januari) en 37 (april) graden C., een savanneklimaat. Daar kun je je ook wel iets bij voorstellen als je om je heen kijkt. Het is overal kurkdroog, stoffig, veel acacia bomen, cactussen en vetplanten en vooral een droge warmte waardoor je verraderlijk snel uitdroogt.

Hindoetempel – RK

De kleinere tempels lijken gewoon willekeurig tevoorschijn te komen in het landschap. Meestal verlaten, al dan niet beschadigd en vaak omgeven door brokstukken, de stille getuigen van betere tijden. Onverwachts stuiten we op een hindoeïstische tempel, waarschijnlijk uit de periode waarin hier veel hindoeïstische arbeiders aan het werk waren. Shiva blijkt dezelfde handgebaren te gebruiken als Boeddha, maar ja Boeddha was in een vorig leven ook een Indiase prins.

De meest voorkomende – IK

Van de vele symbolische handgebaren, ook wel mudra’s genoemd, is die waar de linkerhand met de palm omhoog op zijn schoot ligt en de rechterhand met de palm naar binnen vanaf de knie naar beneden wijst, de meest voorkomende. De eerste symboliseert het innerlijke, de meditatie, de tweede het aardse, de aarde oproepen als getuige. Deze mudra staat voor het moment waarop Boeddha verlicht werd onder de bodhiboom, hetgeen natuurlijk ook een belangrijke gebeurtenis is.

We hebben met al onze uitstapjes en de bij elkaar gesprokkelde informatie een hele goede indruk gekregen van deze bijzondere plaats. Zeker de moeite van het verkennen waard!