Nieuwe doelen, nieuwe uitdagingen. We hebben voor eind september een NS wandeling gepland met vrienden. Aan ons om te beslissen, gezien mijn wandelervaring, hoe lang die wandeling dan moet worden. Tot nu toe hebben we vooral ‘ommetjes’ gelopen van rond de zes kilometer, hetgeen me langzamerhand steeds gemakkelijk afgaat. Het is daarom tijd om de lat iets hoger te leggen. Omdat het internet ons laat zien dat de kortste NS wandeling al dertien kilometer bedraagt, betekent dat voor ons (mij) wel dat we echt moeten gaan plannen en trainen.

Op onze zoektocht naar leuke ‘oefenwandelingen’ valt ons oog op een ca 11 kilometer lange wandeling rond Sellingen die een ‘fijne kennismaking met het halfopen coulisselandschap van Westerwolde’ moet zijn. Volgens de beschrijving vind je hier lage graslanden, bosjes, houtwallen en hogere essen (met mest opgehoogde akkers die vroeger rondom dorpen in het zandlandschap te vinden waren), waar zandwegen en vlonderpaden zich kronkelend doorheen slingeren waardoor je steeds een andere kijk op de omgeving krijgt. Klinkt beslist goed, maar wat maakt een coulisselandschap nou zo bijzonder? Een coulisse is eigenlijk een onderdeel van een toneeldecor aan de zijkant van het toneel. Het is dat onderdeel waar de spelers achter vandaan het toneel opkomen. Een coulisselandschap is dan een landschap wat door beplanting en bebouwing het karakter van zo’n toneel met coulissen heeft. Tijdens een wandeling zie je achter de kenmerkende houtwallen en heggen landschapselementen verdwijnen en even later weer tevoorschijn komen. Dit type landschap is ontstaan door kleinschalig grondgebruik. Rondom beken is de zandgrond heel nat, dus dat was een ideale plek voor  de boeren om vroeger hun vee te laten grazen. Om het vee niet af te laten dwalen werden deze weiden dan omzoomd met de bovengenoemde houtwallen en heggen.

We beginnen onze wandeling in het esdorp Sellingen (gemeente Westerwolde) in de meest zuidelijke ‘punt’ van Oost Groningen. Deze gemeente bestaat uit een smalle zandrug die van Ter Apel tot Blijham loopt in wat oorspronkelijk het grootste moerasgebied van noord-west Europa was, het Bourtanger Moor of Bourtangerveen. De wandeling begint midden in het dorp met de rug naar het gemeentehuis en het oog op een heel aantrekkelijke woonwinkel annex cafe. De verleiding is te groot, we nemen alvast een voorschot op onze prestatie met een kop koffie en huisgemaakt vers appelgebak. Is dat wel een goed idee?

Monniken en nonnen (foto: internet)

Lekker warm en rozig lopen we een half uurtje later over het kerkpad richting kerk. De vroeg gotische NH kerk dateert waarschijnlijk uit de 14e eeuw. Opvallend is het dak boven het koor wat bedekt is met holle en bolle pannen, ook wel, hoe toepasselijk, monniken en nonnen genoemd. We laten de kerk voor wat het is, we zijn tenslotte nog maar net van start gegaan.

Holle Beetse Vennekampen (foto: RK)

Net buiten het dorp lopen we al in het natuurgebied De Holle Beetse-Vennekampen. Dit landbouwgebied van oorsprong zou in de jaren 70 veranderen in een militair oefenterrein (het plan Kikkert), maar hevige protesten van de dorpelingen wisten het tij te keren. Nu is het dus een prachtig natuurgebied met vlonderpaden voor wandelaars, volop natuurschoon en een waar paradijs voor vogels- en bloemenliefhebbers. Althans dat vermeldt het informatiebord. Wij zien weliswaar niet veel vogels noch bloemen, maar verder is het ontegenzeggelijk een mooi gebied om te verkennen.

Als we het natuurgebied verlaten lopen we langs de provinciale weg naar Laude waar een groot vervallen gebouw uit 1938 onze blik vangt. Dit blijkt de coöperatieve melkfabriek van Sellingen en omstreken. Hier werd o.a. het ‘Lauder kaasvat’ geproduceerd, een kaasmal van kunststof waarin veel gemakkelijker kaas kon worden gefabriceerd. Van 1961 tot 1976 werden de Edammer kazen met behulp van deze vaten gemaakt. De productie van kaas werd daarna verplaatst naar Ter Apel. Plannen om de fabriek weer in gebruik te nemen voor de verwerking van geitenmelk bleken niet haalbaar. Dit jaar heeft de fabriek wel een nieuwe bestemming gekregen, maar moet eerst nog grondig, gedurende enkele jaren, gerestaureerd worden.

Ruiten Aa Kanaal (foto: RK)

Meteen na de fabriek gaan we richting het Ruiten Aa kanaal. Dit kanaal is een eeuw geleden gegraven om de wateroverlast, ontstaan door de ontginning van het moeras, tegen te gaan. Tot de Tweede Wereldoorlog gebruikte de scheepvaart het kanaal voor de aanvoer van kunstmest en de afvoer van aardappelen. Nu is het er stil.

Mooie omgeving (foto: RK)

We lopen een eindje op een breed zandpad langs het kanaal om dan de weg over een smal bospaadje te vervolgen. Het lijkt wel een soort sluiproute voor de enkele bewoners van dit gebied. Uiteindelijk komen we uit bij de zogenaamde rietfilterplassen, waar grote bossen riet het water uit het kanaal moeten zuiveren voordat het in het natuurgebied Holle Beetse Vennekampen terecht komt. Dit zou eveneens een geweldige plek moeten zijn om verschillende vogels te spotten, maar wij zien alleen schapen in overvloed. Zou dit de plek zijn die Alex Vissering (zanger) in gedachten had toen hij zijn loflied ‘Westerwolle’ schreef? Zinnen als: ‘as ik struun langs knoal of swaalk de bossen deur, as ik n hoavik zug en s nachts de kwaddel heur………’, geven de sfeer goed weer. In het bos links van ons bevindt zich een natuur kampeerterrein waar vroeger de barakken stonden die in de Tweede Wereldoorlog werden gebruikt door de Arbeidsdienst. Hier werd (tevergeefs) geprobeerd om jonge mannen de idealen van het nationaal socialisme bij te brengen.

Ondertussen komt het eindpunt in zicht. We hebben inmiddels al ruim twee uur achter elkaar gelopen en ik zit er behoorlijk doorheen. Zou het verstandiger zijn om in één keer rechtdoor naar het eindpunt te lopen? Hoewel de suggestie aantrekkelijk is, wil ik toch de hele tocht lopen. Geen short cuts! We draaien dus van het pad het weiland in en gaan aan de andere kant verder over de Zuid-es. Even volhouden om toch nog even stil te kunnen staan voor de sokkel zonder standbeeld. Hier hoort het beeld te staan van Heksje Hasje, de legendarische goede heks die Sellingen beschermde tegen boosdoeners.

Heksje Hasje (sinds 2017 verdwenen- foto internet)

De mythe gaat als volgt: heel, heel lang geleden, toen in Westerwolde alles nog moeras, veen en weide was, leefde hier een heksje temidden van andere heksen, trollen en witte wieven. Dit heksje was erg klein en had altijd koude voeten van het drabbige moeras. Ze was vaak verkouden en niesde daarom ontzettend veel. “Hatsjie, hatsjie”… Al gauw noemden de anderen haar daarom “Hasje”. Hasje besloot om te verhuizen. Ze steeg op haar bezempje en zwierf over de moerassen en het Westerwoud. Opeens zag ze een kleine heuvel met berken en wilgen, een ideale plek! Vanaf die dag stookte ze, als het donker werd, een vuurtje om zich te warmen en om een beetje licht te hebben. De mensen die ’s avonds hun weg zochten over de tangen (zandpaden) door het moeras, zagen het lichtschijnsel en kwamen terecht op Hasje’s heuvel van waar ze de volgende dag hun weg weer terug naar huis konden vinden. Als Hasje echter kwaadwillende mensen zag aankomen, doofde ze haar vuurtje snel, zodat deze mensen verdwaalden met alle gevolgen van dien. Zo ook een rijke koning, die met een kar goud door het moeras reisde. Hasje had vernomen dat hij zijn onderdanen uitgemergelde en zeer slecht behandelde. Toen hij vlak bij de heuvel was, doofde ze het vuur.  Bijna boven zakte de wagen weg, kantelde en zonk vervolgens met koning en al in het moeras. Tot op de dag van vandaag heeft niemand nog iets van het goud teruggevonden! Een wandeling in dit prachtige landschap loont misschien in meerdere opzichten de moeite?