Dit keer eens een heel ander weekend dan anders. We gaan met de fotogroep op stap naar de koffieplantage in Chiang Rai en laten ons onderdompelen in de cultuur van de Akha, de bergstammen in de omgeving.

De Akha komen oorspronkelijk uit Tibet, al beweren anderen dat het waarschijnlijker is dat ze zich vanuit de Chinese provincie Yunnan over zuidoost Azië verspreid hebben. Hoe het ook zij, het staat vast dat de Akha die vandaag de dag in de noordelijke provincies van Thailand wonen, zo’n 80.000 mensen, uit Burma (het tegenwoordige Myanmar) en Laos komen. Rond het begin van de twintigste eeuw zijn ze naar Thailand gevlucht voor het jarenlange geweld van de burgeroorlogen aldaar.

Rond een uur of elf bereiken we de (Nestle) koffieplantage van Doi Tung, waar we worden opgewacht door vier dames in hun traditionele kostuums. Hoewel de Akha tot de armste bergstammen behoren, is hun klederdracht bijzonder kleurrijk en opvallend. Alles is handgemaakt en rijk versierd met kralen, pluimen en echte munten, waardoor het eindresultaat absoluut de moeite waard is. Deze fraaie kleding werd vroeger dagelijks gedragen, nu nog slechts bij feest- en andere hoogtij dagen. Het geheel kost dan ook maar liefst 100.000 tot 150.000 Thaise Bath, hetgeen omgerekend neerkomt op een bedrag tussen de 2,500 en 4,000 euro. Afgezet tegen een minimumloon van 300 bath per dag betekent dit een levenslange commitment en een grenzeloze aandacht voor detail en aanzien van zo’n kostuum.

Grappig genoeg zien we verschillen, met name in de hoofdtooi. Navraag (erg handig als je twee Thaise dames in je groep hebt, dat breekt het ijs!) leert dat de variaties te maken hebben met zowel het gebruik binnen de verschillende stammen (wel allemaal behorend bij de Akha) als met persoonlijke voorkeur van de draagster (of haar familie). Sommige patronen worden gezien als ouderwets, anderen als meer modern. Ook hier willen ze met hun tijd meegaan.

Op het schooltje, waaraan we later op de dag een bezoekje brengen, zitten b.v. ook Burmese kinderen. Zo pal aan de grens is er voor deze kinderen geen andere mogelijkheid om onderwijs te volgen en hoewel het niet goedgekeurd wordt door de Thaise overheid, wordt het wel oogluikend toegestaan.

Ondertussen is de eerste fotosessie met de dames achter de rug en zijn we klaar voor een rondleiding over de plantage compleet met een uitleg over het hele proces. De dames zijn onvermoeibaar en genieten van hun positie in het middelpunt van de belangstelling. Vooral wanneer foto’s min of meer gearrangeerd worden heeft dat soms grote giechel explosies tot gevolg bij enkele vrouwtjes, hetgeen niet altijd door de anderen wordt gewaardeerd. Een foto is toch zeker een serieuze zaak!

We zien hoe de bessen ontdaan worden van hun schillen en hoe ze gedroogd worden in de zon. Op grote bedden worden de koffiebonen regelmatig ‘geharkt’ opdat ze mooi rondom drogen. De koffieplantages om ons heen lopen steil omhoog. Het gebied doet ons een beetje denken aan de wijngaarden in Cully (Zwitserland). Wij lopen op goede schoenen met profiel zolen, de dames op simpele gympen. Zij hebben echter de jarenlange ervaring en houden ons met gemak bij en zijn zelfs niet te beroerd om stukjes op de hellingen af te dalen om ons het een en ander beter te kunnen laten zien. Heb je wel eens een rode koffiebes geproefd? Volgens de dames echt lekker. De bes smaakt haast een beetje zoetig, meer kan ik er niet van zeggen 🙂

Na een snelle lokale lunch is het tijd voor het dichtstbijzijnde dorp, Pha Hi Village, waar veel van de werknemers wonen. Ook hier overal grote matten waarop koffiebonen liggen te drogen. Elk beschikbaar plekje om te drogen is in gebruik. Koffie is belangrijk!
Traditioneel werden de huizen, al dan niet op palen, gebouwd met hout, bamboe en riet. Helaas heeft hier de tijd ook niet stilgestaan en zien we nu ook lelijke betonnen huizen met golfplaten daken. Voor de mensen zelf misschien een verbetering, al vraag ik me dat af. Die golfplaten daken maken een huis erg warm en veroorzaken een geweldige herrie tijdens een tropische regenbui.

Akha dorpen hebben twee belangrijke kenmerken; t.w. een toegangspoort en een schommel. De dorps-schommel is een reusachtig geval opgetrokken uit vier palen met een lang touw in het midden. Elk jaar wordt deze schommel opnieuw gebouwd om eenmalig gebruikt te worden tijdens het een soort offeringsfeest om de vruchtbaarheid van de rijst te garanderen. In dit geval misschien om een goede koffieoogst af te dwingen? De rest van het jaar wordt de schommel niet gebruikt en schijn je hem zelfs niet te mogen aanraken. Misschien dat er nog meer rituelen horen bij het jaarlijkse feest, maar dat wordt niet duidelijk. Wel geloven de Akha in voorouderverering (sommigen kennen hun stamboom tot wel zestig generaties terug!) en speelt het animisme nog een grote rol.

De toegangspoort is vaak rijkelijk versierd met houtsnijwerk en staat bekend als de ‘spirit gate’. Deze poort scheidt de wereld van de mensen van die van de geesten. Het dorp zelf is het domein van mens en huisdieren. Buiten de poort is het terrein waar de geesten en de wilde dieren verblijven. De poort moet de slechte geesten buiten houden en de geesten die het dorp gunstig gezind zijn aantrekken. Ook de poorten worden elk jaar weer opnieuw gebouwd, waardoor dorpen soms meer dan één poort hebben. Ondanks dat feit heb ik er niet eentje gezien. Goed verstopt? Mogelijk waren er gewoon teveel andere interessante zaken en je kunt nu eenmaal niet alles in je opnemen. Al met al hebben we veel gezien om lang over na te denken. Luidt het spreekwoord niet: ‘wie van zijn herinneringen kan genieten, leeft tweemaal’? Wij gaan ervoor!